Ασυνόδευτα Παιδιά

Από τα εκατομμύρια εκτοπισμένα παιδιά του πολέμου,
τα ασυνόδευτα παιδιά διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο να σκοτωθούν,
να βασανιστούν, να βιαστούν, να ληστευθούν ή να στρατολογηθούν ως ένοπλοι στρατιώτες.

Τουλάχιστον οι μισοί από τα περίπου 57,4 εκατομμύρια εκτοπισμένων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, είναι παιδιά και εκατομμύρια από αυτά τα παιδιά έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους, σύμφωνα με μια νέα έκθεση των Ηνωμένων Εθνών. Απαιτούνται πολιτικές που θα αποθαρρύνουν το χωρισμό των παιδιών από τους γονείς τους σε καιρό πολέμου και που θα είναι πιο ευαίσθητες στις ειδικές ανάγκες των ασυνόδευτων παιδιών σε καιρό πολέμου. Η έκθεση συντάχθηκε από την Graca Machel, την εμπειρογνώμονα του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στις Επιπτώσεις των Ενόπλων Συρράξεων στα Παιδιά του Πολέμου

Ο ραγδαία διογκούμενος αριθμός εκτοπισμένων παιδιών σε όλο τον κόσμο ξεπερνά κάθε φαντασία. Εκατομμύρια παιδιά έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους, έχουν κακοποιηθεί, έπεσαν θύματα εκμετάλλευσης ή απαγωγής, εντάχθηκαν σε στρατιωτικές ομάδες ή πέθαναν από πείνα και ασθένειες.

Στη Ρουάντα μόνο, μέχρι το τέλος του 1994, περισσότερα από 100.000 παιδιά είχαν χωριστεί από τις οικογένειές τους, ο μεγαλύτερος αριθμός παιδιών που έχει καταγραφεί από τη UNICEF, από το 1946 που ιδρύθηκε. Στην Αγκόλα το 1995, μια έρευνα της UNICEF ανέφερε ότι το 20% των παιδιών της χώρας χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους και τους συγγενείς τους. Στην Καμπότζη, ο μεγάλος αριθμός ζωών που χάθηκαν κάτω από την κυριαρχία των Κόκκινων Χμερ άφησε ακόμη λιγότερους ενήλικες για να φροντίζουν τα παιδιά, σε μια χώρα όπου ο μισός πληθυσμός είναι κάτω από την ηλικία των 15 ετών. Η διάλυση των οικογενειών στην Καμπότζη οδήγησε σε τεράστια αύξηση των ρυθμών εγκληματικότητας, χρήσης ναρκωτικών και παιδικής πορνείας.

Αντίθετα με ότι πιστεύεται ευρέως, πολλά ασυνόδευτα εκτοπισμένα παιδιά δεν είναι ορφανά. Η έκθεση επιμένει ότι η επανένωση των μελών των οικογενειών πρέπει να γίνει πρώτη προτεραιότητα και ότι η υιοθεσία πρέπει να είναι η έσχατη λύση. "Η υιοθεσία αποκόπτει τους οικογενειακούς δεσμούς για πάντα και δεν συνιστάται εκτός και αν έχουν εξαντληθεί όλες οι δυνατές προσπάθειες για επανένωση της οικογένειας", αναφέρει η έκθεση.

Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στα παιδιά που έχουν εκτοπιστεί εκτός της χώρας τους καθώς συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε προγράμματα υποστήριξης, σημειώνεται στην έκθεση.

Από τα εκατομμύρια εκτοπισμένα παιδιά του πολέμου, τα ασυνόδευτα παιδιά διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο. Είναι τα πιο επιρρεπή σε έλλειψη βασικών μέσων επιβίωσης, σε καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, και έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να δολοφονηθούν, βιαστούν κλαπούν ή να χρησιμοποιηθούν ως στρατιώτες.

Πολλά παιδιά έχουν εκτεθεί σε ασύλληπτο τρόμο στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τον πόλεμο. Χιλιάδες ασυνόδευτων αγοριών από το Σουδάν, εφτά και οχτώ ετών ταξίδεψαν με τα πόδια, ψάχνοντας για ασφάλεια, κατά μήκος των συνόρων της Κένυας. Στην πορεία, στρατιώτες, παραστρατιωτικοί, βαρκάρηδες και ασυνείδητοι έμποροι συχνά έκλεβαν τις κουβέρτες τους, τα παπούτσια τους και τις χύτρες μαγειρέματος. "Όταν μπήκαμε σε αυτόν τον πόλεμο, ήμασταν στο Λευκό Νείλο", είπε ένα από αυτά τα αγόρια αργότερα στους φορείς βοήθειας. "Ήμασταν συνολικά 129 άτομα. Όταν περάσαμε τον ποταμό , οι κροκόδειλοι έφαγαν 34 από εμάς".

Εξαιτίας της απουσίας των γονιών τους, τα παιδιά, συνήθως οι έφηβες, συχνά αναλαμβάνουν την ευθύνη των νεότερων παιδιών της οικογένειας. Το Σεπτέμβριο του 1995, η UNICEF και η κυβέρνηση της Ρουάντα κατέγραψαν 1.939 παιδιά που ζούσαν σε νοικοκυριά όπου επικεφαλής ήταν κάποιο ανήλικο άτομο. Οι εμπόλεμες συρράξεις δεν είναι η μόνη αιτία που τα παιδιά αναλαμβάνουν τέτοιες ευθύνες: σε πολλές Αφρικανικές χώρες, το AIDS έχει θερίσει μια ολόκληρη γενιά νέων γονιών. Τα νοικοκυριά όπου επικεφαλής είναι κάποιο ανήλικο παιδί χρειάζονται άμεση κοινωνική και νομική προστασία. Ενώ μερικές κοινότητες προσφέρουν υποστήριξη, στις περισσότερες περιπτώσεις οι γείτονες και οι συγγενείς είναι έτοιμοι να εκμεταλλευθούν τα ορφανά και να κλέψουν τις περιουσίες τους. "Η αρχή της οικογενειακής ενότητας, ως θεματοφύλακας της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού, πρέπει να είναι η βάση της συνολικής υποστήριξης που προσφέρεται στα παιδιά", αναφέρει η έκθεση.

Ο φυσικός πόνος ίσως να μην είναι η χειρότερη δοκιμασία στην οποία υποβάλλονται τα παιδιά. Ο πόλεμος μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινό ή μόνιμο χωρισμό των παιδιών από τους γονείς τους ή άλλους ενήλικες που μπορούν να τα φροντίσουν. Αυτές οι σχέσεις είναι "η κύρια πηγή συναισθηματικής και φυσικής ασφάλειας των παιδιών" αναφέρει η έκθεση, έτσι "ο χωρισμός μπορεί να έχει αβάσταχτες κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις".

Χωρίς τέτοιες σχέσεις, τα παιδιά παραμένουν ευάλωτα σε συνεχή εκμετάλλευση. Αναφέρεται από τη UNICEF ότι στην Καμπότζη μερικές οικογένειες προσφύγων είχαν προσωρινά υιοθετήσει ασυνόδευτα παιδιά για να λαμβάνουν περισσότερη τροφή και βοήθεια , και μετά εγκατέλειψαν τα παιδιά αμέσως μόλις επέστρεψαν στην Καμπότζη. Στη Βοσνία -Ερζεγοβίνη, η κ. Machel πληροφορήθηκε ότι μερικές εκκενώσεις περιοχών από παιδιά, οργανώθηκαν από ομάδες που σκόπευαν να κερδίσουν από την αγορά υιοθεσίας.

Η έκθεση κάνει έκκληση για αυστηρές διαδικασίες που θα εξασφαλίζουν ότι κάθε παιδί έχει κάποιον να το φροντίσει, κατά προτίμηση από τη δική τους οικογένεια και, αν αυτό είναι αδύνατο, γείτονες, φίλοι ή κάτι σχετικό. Μια καινοτόμος τακτική εφαρμόστηκε με επιτυχία στους προσφυγικούς καταυλισμούς Σουδανών στην Αιθιοπία: δημιουργήθηκαν χωριά με ομάδες τριών έως πέντε παιδιών που έμεναν μαζί σε παραδοσιακές καλύβες υπό την επίβλεψη ενός φροντιστή ανάμεσα από τους δικούς τους ανθρώπους.

Οι "παρεμβάσεις ιδρυμάτων" θα πρέπει να περιοριστούν στο ελάχιστο δυνατό, επιμένει η έκθεση. Η δημιουργία παιδικών κέντρων μπορεί στην πραγματικότητα να αυξήσει τον αριθμό των ασυνόδευτων παιδιών, αφού οι μητέρες ίσως ενθαρρύνονται να αφήσουν τα παιδιά τους εκεί όπου ελπίζουν ότι θα τους παρέχεται τροφή και ιατρική περίθαλψη. Αντίθετα, τονίζει η έκθεση, "αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη να αποτραπεί ο αποχωρισμός εξασφαλίζοντας στις ευάλωτες οικογένειες υποστήριξη όσον αφορά τη φροντίδα των παιδιών τους".

Ακόμη η έκθεση αναφέρει ότι οι προσφυγικοί καταυλισμοί θα πρέπει να βρίσκονται μακριά από τις εμπόλεμες ζώνες ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος εξαναγκασμού ή στρατολόγησης των παιδιών για συμμετοχή σε ένοπλες ομάδες.

Εν τω μεταξύ, τα προγράμματα επανένωσης πρέπει να είναι ένα κρίσιμο τμήμα της επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας και θα πρέπει να ξεκινήσει ως προτεραιότητα σε όλες τις νέες επιχειρήσεις παροχής βοήθειας. Ακόμη και μέσα στη λαίλαπα του πολέμου, μπορούν να γίνουν πολλά. Η UNICEF έχει καταγράψει περισσότερα από 6.300 ασυνόδευτα παιδιά μέσα και από την πρώην Γιουγκοσλαβία μέσω της Επιχείρησης Επανένωσης και με το μηχανογραφικό σύστημα της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες. Μέσω αυτού, γονείς που ψάχνουν τα παιδιά τους μπορούν να προσπαθήσουν να τα αναγνωρίσουν ανάμεσα σε ψηφιακές φωτογραφίες παιδιών. Στη Ρουάντα, ο Ερυθρός Σταυρός, η UNICEF, η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες και άλλοι μη κυβερνητικοί οργανισμοί έχουν συνεργαστεί με εταιρεία για να καταχωρήσουν φωτογραφίες και προσωπικά στοιχεία εκτοπισμένων παιδιών σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Κατόπιν, τα τυπώνουν και τα διανέμουν στους προσφυγικούς καταυλισμούς σε μια προσπάθεια να επανενώσουν τις οικογένειες.

Περισσότερα από 100.000 ασυνόδευτα παιδιά έχουν καταγραφεί στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών στην Αφρική και μέχρι το Μάιο του 1996, περισσότερα από 33.000 είχαν επανενωθεί με τις οικογένειές τους.

http://www.unicef.gr/reports/warchild.php#5